Xosé Filgueira, sobre o seu pai: "Falou Valentín García Bóveda, xa falei eu e está todo dito"

Xosé Fernando Filgueira Iglesias, presidente da Fundación Filgueira Valverde e fillo do polifacético escritor, considera que "a maioría" das críticas á elección do pontevedrés como homenaxeado no Día das Letras Galegas proveñen de "xente que fala con pouco coñecemento" da realidade do seu tempo e da "lenda urbana que moitos inventaron" sobre el.

Un dos puntos máis sensibles destes reproches refírese a que Filgueira non acudiu a defender a Alexandre Bóveda no 36 ao xuízo que acabou co seu fusilamiento e que, segundo recordou o seu fillo nunha entrevista concedida a Europa Press, se trata dun asunto aclarado tanto por el mesmo coma polo propio neto de Bóveda, que rexeitou a suposta polémica entre ambas as dúas familias e avalou dedicarlle o Día das Letras Galegas ao tamén coñecido como 'o vello profesor'.

"Xa falou Valentín García Bóveda, xa falei eu, e está todo dito. Quen queira entender que entenda", resolveu o fillo do homenaxeado, quen considerou que se os críticos "lesen un pouco" sobre o caso "ao mellor se convencían de que non teñen toda a razón".

Outro dos aspectos que xerou máis polémica refírese á súa actividade política posterior ao 36 tras desvincularse do Partido Galeguista e participar na fundación da Dereita Galeguista, ou o seu papel como alcalde de Pontevedra durante o Réxime entre 1959 a 1968 e nas cortes franquistas.

"Dános igual, aínda que pareza absurdo", insistiu, recordando que na súa casa aprenderon "unha democracia absoluta" e sempre pensaron que "cada un ten dereito a defender as súas ideas". A pesar diso si rexeitou as "mentiras históricas" que se verqueron sobre o seu pai, como que foi o causante de "traer a celulosa" á Ría de Pontevedra.

Filgueira quixo sinalar que se trataba dunha época "complexa" na que "había que facer as cousas" doutro modo", e que mesmo na súa etapa como alcalde en Pontevedra conseguiu dedicar "de tapadillo" unha rúa a Xoán Manuel Pintos ou celebrar o Festival da Canción Galega entre 1960-1967.

Tamén recordou que protagonizou a "primeira intervención" en defensa da lingua materna xunto a Antonio Rosón, a finais dos 60, logrando a aceptación da introdución do ensino en linguas autonómicas na comisión de redacción da Lei de Educación de Villar Palasí.

'OS BOS E XENEROSOS'

Fronte ás críticas, agradeceu o papel dun "montón de intelectuais", aos que chama 'os bos e xenerosos', que entenden a figura de Filgueira "e o están a defender", como o recente libro publicado polo presidente da Real Academia Galega, Xesús Alonso Montero, no que o escritor define o homenaxeado como "un obreiro da causa galega" que "traballou dende dentro do Réxime erosionando a ditadura de Franco".

"Puxo os piares de moitas cousas", recordou, como o Seminario de Estudos Galegos; o Museo de Pontevedra, do que foi director e secretario técnico; o conselo dá Cultura Galega ou a normativización da lingua galega, "que a moitos non lles gustou e outros a consideraron imprescindible". "Un idioma que non ten normativización é imposible que teña ensino público", considerou.

Neste sentido, confiou en que as Letras Galegas permitan "recoñecer os méritos que pode ter" na historia da cultura galega, tras 20 anos dende o día do seu falecemento, e que a difusión da súa figura permita á sociedade "volver coñecer" a Filgueira.

"Non era un literato de ficción, pero se te paras a ler o prólogo de Agromar e les a obra, e poste no 32, pois aquí hai grande cousa. Como dicía Pondal", insistiu.

Un dos aspectos máis destacados é o seu legado ensaístico con máis de 2.000 artigos e conferencias, como parte dunha obra na que "a defensa da lingua está por riba de todo. "Non se se hai moita xente que mereza máis as Letras Galegas que Filgueira", destacou.

'O VELLO PROFESOR'

Ademais das institucións que impulsou e o "desenvolvemento que alcanzou" o Museo de Pontevedra, Xosé Filgueira queda coa "pegada" que deixou o seu pai no estudio da literatura medieval e o seu papel na docencia, recalcando que na Academia, o Centro Ramón Piñeiro "e en Galicia" hai moita xente que "foi espertada á literatura" nas súas clases.

"Indubidablemente hai unha cara da que estaba moi orgullosa, o seu labor docente,", insistiu, a través da que novos que despois foron "pais" e agora "avós" foron alumnos del. "A obra que deixou está aí presente, non é só literaria, é un compromiso coa lingua, un compromiso coas institucións".

Xosé Fernando Filgueira recorda os días na casa familiar, na rúa Arzobispo Malvar de Pontevedra, nun balcón onde se tomaba o café "tódolos días" e a onde acudían "moitos amigos" nos meses de verán, como Sánchez Cantón, un catedrático "moi brillante", ou Igrexas Vilarelle, "moi amigo de Filgueira" e "veciño da casa de en fronte". "Aprendiamos muchísimas cousas. Porque aqueles faladoiros eran unha fonte de aprendizaxe importantísima", engadiu.

Sobre todo, para el o seu pai era "un home moi traballador, moi dialogante" e "un grande conversador e escoitador". "Eu diría que nunca falou mal de ninguén", sinalou. "Recordámolo con moito cariño e ao feito de que tiña ao seu lado a unha figura bastante excepcional que reflectía a luz que emanaba, a miña nai, que lle gardou as costas".